,,

حسن تفضلی نقش عمده‌ای در قرار دادن نام کاشان در میان بیست شهرستانی که طبق قانون جدید اتاق‌های بازرگانی، در آنها اتاق تأسیس شد، ایفا کرده بود

حسن تفضلی در اتاق بازرگانی کاشان

حسن تفضلی در اتاق بازرگانی کاشان

در دهه‌های بعد، ظهور انقلاب مشروطه، بار دیگر تجار را در مسیر اتحاد قرار داد

آگاهی طبقاتی در میان تُجّار عصر ناصری از طُرقی چون سفرهای سیاحتی ـ تجارتی به فرنگ، مطالعهی سفرنامههای سیاحان و نیز گسترشِ - هرچند اندك ولی سودمند - وسایل ارتباطجمعی همچون روزنامه، تزایدی روزافزون یافت و كمكم منجر به یک آگاهی جمعی شد. آگاهی جمعیای که هرچند نه بهصورتی عمیق، ولی به آنان فهماند که دولتهای استعماری در پی چه مطامعیاند و چگونه توانستهاند از طریق استثمار ملل ضعیف، به ثروت و قدرتی ورای تصور دست یابند.

از سوی دیگر، درگیریهای تجار برجسته با درباریان فاسدی که از پشتوانهی دستگاه قاجار هم برخوردار بودند، آنان را به این نتیجه رساند که درگیریهای فردی با آن عُمّال، به حاصلی نمیانجامد که آنان را خوشآید؛ بدینترتیب عزمی در میان آنان پدید آمد تا با تشکیل یک «نهادِ» تصمیمگیرندهی جمعی، که اعضایش از بین خود تجار، برگزیده شوند، - بلکه - بتوانند با اخذ تصمیمهای واحد، تا حد امکان دست مفسدان داخلی و اجانب خارجی را از اقتصاد کشور کوتاه کنند. آنان دو دهه پیش از انقلاب مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملی، نام این نهاد را «مجلس وکلای تجار» نامیدند و به فراست، تشکل خود را غیردولتی خوانده و با سیاست، در همسویی کامل با دولت دانستند. با نامهی حاجحسین امینالضرب به شخص قبلهی عالم (1313 ق) و تأیید رسمی تقاضای وی برای تأسیس آن مجلس، در 14 مرداد 1263 ش. آغاز آن را اعلام کردند و خود نویسندهی نامه را هم به عنوان اولین رئیسش برگزیدند. طی دو ماه بعد از آن هم، مجالس محلی در شانزده شهرِ کشور تشکیل شد. یکی از آن شهرها کاشان بود.

با آغاز کار مجلسِ وکلای تجار و طبق پیشبینیهای دانایان به اوضاع روز، به زودی مجلس در تضاد با منافع صاحبان قدرت در شهرها قرار گرفت، زیرا قدرت آنان را تحدید و تهدید میکرد. علاوه بر آن، اختلافات درونی تجار هم مزید بر آن کارشکنیها شد تا در دورهی مظفری (1313 ـ 1324 ق.)، چارهای جز انحلال مجلس وکلا باقی نماند. در دهههای بعد، ظهور انقلاب مشروطه، بار دیگر تجار را در مسیر اتحاد قرار داد. اینبار آنان نام اتحادیهی خود را «انجمن تجارت» نهادند، با همان دغدغهها و وظایف مجلس وکلا و البته دیگر در تعامل با مجلس شورای ملّی که در آن نیز نمایندگانی داشتند. این انجمن در دورهی رضاشاه (1304 ـ 1320 ش.) و با مراودات بیشتری که در آن دوره با دُوَل و تجار اروپایی میشد، به تبع نام اروپاییاش، عنوان «اتاق تجارت ایران» را برگزید و این، در حالی بود که شعب شهرستانهای آن، که کاشان هم عضوی از آنها بود، کماکان فعالیت میکردند. شعبهی کاشان، پس از اختلافات درونی اجزای آن و مسائل دیگر، تعطیل شد و تا سال 1334 بازگشایی نشد. اما طی این دو دهه، این شهر چهرهی متفاوتی یافته بود که بخش عمدهی آن به واسطهی اهتمام حسن تفضلی و تأسیس کارخانهی «ریسندگی و بافندگی کاشان» در 1313 بود.

بهنظر میرسد، در 1334، حسن تفضلی نقش عمدهای در قرار دادن نام کاشان در میان بیست شهرستانی که طبق قانون جدید اتاقهای بازرگانی، در آنها اتاق تأسیس شد، ایفا کرده بود. او به همراه مشهورترین تجار و صنعتگران کاشانی، در انتخاباتی که بیست و هفتم آبانماه 1334 در فرمانداری کاشان برگزار شد، شرکت کرد و درحالی که تاجر مشهور کاشانی و شریک عمدهاش در سهامداری کارخانهی ریسندگی، محمود کیهان، به ریاست اتاق بازرگانی برگزیده شد، او به نایب رئیسی اتاق رسید. همچنین تفضلی به عنوان نمایندهی اتاق در كمیسیونهای حلِ اختلافِ مالیاتی تعیین شد. جلسات اتاق کاشان ابتدا در منزل هر یک از اعضای هیات رئیسه و هیات نمایندگان منتخب برگزار میشد و کمکم پس از استقرار، اعضا با همکاری اتاق بازرگانی ایران، ساختمان اتاق کاشان را بنا کردند. در 1342، با فوت محمود کیهان، تفضلی رئیس اتاق کاشان شد و تا زمان وقوع انقلاب اسلامی در آن سمت بود. در طول این پانزده سال، فرمانداری کاشان به عنوان مجری، سه دوره انتخابات اتاق را برگزار کرد که در هر سه دوره، تفضلی با کسب رای قاطع تجار و صنعتگران شهر به ریاست اتاق انتخاب شد. با وقوع انقلاب اسلامی، دو سال فعالیت اتاق به حالت تعلیق درآمد. در دیماه 1359، اولین انتخابات اتاق کاشان پس از پیروزی انقلاب برگزار شد که در آن، بار دیگر حسن تفضلی، بیشترین تعداد آرا را کسب کرد و طی جلسهی هیات نمایندگان، به ریاست اتاق رسید. اما پس از چندی، دادگاه انقلاب اسلامی کاشان به ریاست حجتالاسلام اصغر ناظمزاده، انتخابات را باطل و ریاست تفضلی را غیرقانونی تشخیص داد و بهطور موقت هشت نفر را به عنوان اعضای انتصابی تعیین کرد.

این، پایان فعالیت رسمی بیست و پنج سالهی حسن تفضلی بر اتاق بازرگانی کاشان بود. با اینحال، او در سال 1364، شاید بهطور نمادین، در مراسم رسمیای در اتاق کاشان شرکت کرد تا نشان دهد هنوز دلش با اتاق است. این مراسم، دو سال پیش از مرگش در آبان ماه1366 بود.

نظرات کاربران